A

1. Funkcje układu krwionośnego
*   Funkcja transportowa:
    *   Dostarczanie tlenu z płuc do komórek oraz substancji odżywczych z układu pokarmowego.
    *   Transportowanie zbędnych produktów przemiany materii (np. dwutlenku węgla, mocznika) do narządów wydalniczych (płuc, nerek).
    *   Rozprowadzanie hormonów po organizmie.
Funkcja regulacyjna:
    *   Utrzymywanie stałej temperatury ciała.
    *   Stabilizacja parametrów fizjologicznych, takich jak optymalne pH i uwodnienie organizmu.
Funkcja ochronna:
    *   Zwalczanie infekcji dzięki obecności białych krwinek (leukocytów).
    *   Udział w procesie krzepnięcia krwi, co chroni przed jej utratą.

2. Osocze – skład i funkcje
Skład osocza:
    *   Woda (około 90%).
    *   Białka (6-8%), w tym:
        *   Albuminy: Utrzymują odpowiednie ciśnienie i pH krwi.
        *   Przeciwciała: Pełnią funkcje odpornościowe.
        *   Fibrynogen: Bierze udział w krzepnięciu krwi.
    *   Jony soli mineralnych.
*   Funkcje osocza:
    *   Transportuje substancje odżywcze, hormony, witaminy i produkty przemiany materii.
    *   Utrzymuje odpowiednie nawodnienie organizmu i optymalne pH.
    *   Dzięki przeciwciałom uczestniczy w reakcjach obronnych organizmu.
    *   Dzięki fibrynogenowi bierze udział w procesie krzepnięcia.

3. Automatyzm pracy serca
Automatyzm pracy serca to jego zdolność do rytmicznego kurczenia się bez udziału impulsów nerwowych z zewnątrz. Odpowiada za to układ bodźcowo-przewodzący serca, który sam wytwarza impulsy elektryczne.

4. Droga dużego obiegu krwi (ustrojowego)
Lewa komora serca → aorta → tętnice → naczynia włosowate tkanek ciała → drobne żyły → żyły główne → prawy przedsionek serca.

5. Echo serca – co to?
Echo serca (echokardiografia, USG serca) to nieinwazyjna metoda diagnostyczna, która wykorzystuje ultradźwięki do badania serca


B

1. Funkcje układu limfatycznego
*   Ochrona organizmu przed drobnoustrojami chorobotwórczymi
*   Regulacja poziomu płynów ustrojowych 
*   Transport tłuszczów z układu pokarmowego do układu krwionośnego.

2. Budowa i skład erytrocytów (krwinek czerwonych)
*   Budowa erytrocytów:
    *   Nie mają jądra komórkowego ani mitochondriów (u ssaków).
    *   Mają kształt dwuwklęsłych dysków, co zwiększa powierzchnię wymiany gazowej.
*   Skład erytrocytów:
    *   Są wypełnione czerwonym barwnikiem – hemoglobiną, która jest białkiem odpowiedzialnym za transport tlenu.

3. Cykl pracy serca
Jest to powtarzająca się praca serca, która składa się z trzech etapów i trwa około 0,8 sekundy.
1.  Skurcz przedsionków: Krew jest wtłaczana z przedsionków do komór.
2.  Skurcz komór: Krew jest wypychana z komór do aorty (z lewej komory) i pnia płucnego (z prawej komory).
3.  Rozkurcz serca: Przedsionki i komory rozkurczają się, a krew napływa do przedsionków.

4. Droga małego obiegu krwi (płucnego)
Prawa komora serca → pień płucny i tętnice płucne → naczynia włosowate płuc (tu następuje oddanie dwutlenku węgla i pobranie tlenu) → żyły płucne → lewy przedsionek serca.

5. EKG – co to?
EKG (elektrokardiografia) to badanie, dzięki któremu można ocenić czynność elektryczną serca. Polega na umieszczeniu na klatce piersiowej pacjenta elektrod, które zbierają informacje o potencjałach elektrycznych w sercu.

---------------------------

1. Porównaj budowę i funkcję tętnic, żył i naczyń włosowatych.
*   Tętnice:
    *   Budowa: Grube, elastyczne i umięśnione ściany; brak zastawek.
    *   Funkcja: Prowadzą krew z serca do tkanek pod wysokim ciśnieniem.
*   Żyły:
    *   Budowa: Cienkie, wiotkie ściany; posiadają zastawki zapobiegające cofaniu się krwi.
    *   Funkcja: Prowadzą krew z tkanek do serca pod niskim ciśnieniem.
*   Naczynia włosowate:
    *   Budowa: Bardzo cienkie ściany (jedna warstwa komórek).
    *   Funkcja: Wymiana substancji (tlenu, CO₂, składników odżywczych) między krwią a komórkami.

2. Wymień i opisz funkcje zastawek serca.
*   Funkcja ogólna: Zapewniają jednokierunkowy przepływ krwi i zapobiegają jej cofaniu się.
*   Rodzaje i położenie:
    *   Zastawka trójdzielna: Między prawym przedsionkiem a prawą komorą.
    *   Zastawka dwudzielna (mitralna): Między lewym przedsionkiem a lewą komorą.
    *   Zastawki półksiężycowate: U ujścia pnia płucnego i aorty, zapobiegają cofaniu się krwi z tętnic do komór.

3. Porównaj układ krwionośny i limfatyczny.
*   Układ krwionośny:
    *   Jest układem zamkniętym.
    *   Posiada centralną pompę – serce.
    *   Transportuje krew.
*   Układ limfatyczny:
    *   Jest układem otwartym.
    *   Nie posiada centralnej pompy.
    *   Transportuje limfę (chłonkę).

4. Jak powstaje limfa (chłonka)?
Limfa powstaje z osocza krwi, które przesącza się przez ściany naczyń włosowatych do przestrzeni międzykomórkowych. Gdy ten płyn tkankowy dostanie się do naczyń limfatycznych, nazywany jest limfą.

---

5. Opisz budowę i funkcje leukocytów lub trombocytów.
*   Leukocyty (krwinki białe):
    *   Budowa: Komórki posiadające jądro komórkowe.
    *   Funkcja: Odgrywają kluczową rolę w układzie odpornościowym, chroniąc organizm przed infekcjami.
*   Trombocyty (płytki krwi):
    *   Budowa: Fragmenty komórek, nie posiadają jądra komórkowego.
    *   Funkcja: Biorą udział w procesie krzepnięcia krwi, tworząc czop płytkowy.

6. Na czym polega proces krzepnięcia krwi?
To proces zatrzymywania krwawienia. W miejscu uszkodzenia naczynia gromadzą się płytki krwi. Następnie, pod wpływem czynników krzepnięcia, fibrynogen (białko osocza) zmienia się w nierozpuszczalną fibrynę (włóknik). Fibryna tworzy sieć, która zamyka ranę, tworząc skrzep.

---

7. Wymień narządy układu limfatycznego i opisz ich funkcje.
*   Szpik kostny: Produkuje wszystkie komórki krwi, w tym limfocyty.
*   Grasica: Miejsce dojrzewania limfocytów T.
*   Śledziona: Filtruje krew, niszczy stare krwinki, magazynuje krew.
*   Węzły chłonne: Filtrują limfę, zatrzymują patogeny.
*   Migdałki: Tworzą barierę ochronną przed infekcjami w gardle.

8. Na czym polega miażdżyca i jakie są jej skutki?
*   Na czym polega: Na odkładaniu się w ścianach tętnic blaszki miażdżycowej, zbudowanej głównie z cholesterolu, co zwęża ich światło.
*   Skutki: Utrudniony przepływ krwi, choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu.

9. Czym jest zawał serca i jakie są jego objawy?
*   Czym jest: Martwica fragmentu mięśnia sercowego spowodowana nagłym zatrzymaniem dopływu krwi przez tętnicę wieńcową.
*   Objawy: Silny ból w klatce piersiowej, duszności, zimne poty, nudności.

10. Co to jest nadciśnienie tętnicze i jakie mogą być jego konsekwencje?
*   Co to jest: Stale podwyższone ciśnienie krwi, którego wartości przekraczają 140/90 mmHg.
*   Konsekwencje: Może prowadzić do zawału serca, udaru mózgu, niewydolności serca lub nerek.

11. Wymień czynniki ryzyka chorób układu krążenia i sposoby profilaktyki.
*   Czynniki ryzyka: Nieodpowiednia dieta, otyłość, brak aktywności fizycznej, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, stres.
*   Profilaktyka: Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, unikanie używek, regularne badania kontrolne.

---

12. Do czego służy badanie Holtera lub angiokardiografia?
*   Badanie Holtera: Całodobowe (24h) monitorowanie pracy serca za pomocą EKG, co pozwala na ocenę rytmu serca podczas codziennych czynności.
*   Angiokardiografia: Inwazyjne badanie naczyń krwionośnych i jam serca z użyciem kontrastu, które pozwala ocenić ich budowę i drożność.

13. Jakie jest prawidłowe ciśnienie krwi i co oznaczają jego wartości?
*   Prawidłowa wartość: Około 120/80 mmHg.
*   Ciśnienie skurczowe (120): Wyższa wartość
*   Ciśnienie rozkurczowe (80): Niższa wartość